W ostatnich latach do pojęć "sekcja" i
"rota" doszło pojęcie "zastęp". O ile sekcja to najmniejszy pododdział
taktyczny, złożony z wyszkolonych ludzi, wyposażonych w sprzęt techniczny i środki
ochrony osobistej, zdolny do samodzielnego wykonywania zadań ratowniczych, o tyle -
zastęp to najmniejsza jednostka taktyczna złożona z ratowników stanowiących obsadę
pojazdu bojowego.
W ochotniczych strażach pożarnych, które nie dysponują
pojazdami pożarniczymi lub dysponują jednym samochodem nie zachodzi potrzeba
wyodrębnienia zastępów z sekcji. Można nawet powiedzieć, że trudno byłoby tym
strażom dostrzec między sekcją a zastępem jakieś różnice. Wiadomo, że pododdział
bojowy OSP składa się z jednej, dwóch lub trzech sekcji i na tym podział się kończy.
W OSP zaś, gdzie liczba samochodów jest większa, a ponadto do podziału bojowego
wprowadzone są samochody specjalne, można pokusić się o zaczerpnięcie wzoru z
Państwowej Straży Pożarnej i wyodrębnić z sekcji zastępy. Zobaczmy więc, jak to w
PSP wygląda.
W praktyce nawet w najmniejszych jednostkach
ratowniczo-gaśniczych PSP jedna sekcja stanowi obsadę co najmniej dwóch pojazdów,
potrzebny jest zatem podział sekcji na elementarne pododdziały taktyczne zastępy.
Nie można jednoznacznie wskazać z ilu osób składa
się zastęp. Jest to bowiem zależne od rodzajów pojazdów obsadzanych przez
strażaków. Rodzajów natomiast jest sporo, i to tak wśród pojazdów gaśniczych, jak i
specjalnych. Jeżeli obsadę pojazdu stanowi więcej niż trzech strażaków, wówczas
dokonuje się podziału zastępu na roty.
Rota jest podstawowym zespołem ratowników zdolnych do wykonywania
czynności składowych zadania ratowniczego, pracujących w ramach zastępu.
Zastępy mają różne składy osobowe, ale funkcje w nich i rutynowe czynności
są powtarzalne. W składach, w zależności od liczby osób, wyróżnia się
następujące funkcje:
. (w 8-osobowych) - dowódca, przodownik i pomocnik roty pierwszej,
przodownik i pomocnik roty drugiej, przodownik (lub rozdzielaczowy) i pomocnik roty
trzeciej, ratownik - kierowca,
. (w 7-osobowych) - nie ma trzeciej roty, występuje natomiast funkcja
rozdzielaczowego,
. (w 6-osobowych) - dowódca, dwie roty (przodownicy i pomocnicy),
ratownik -kierowca,
. (w 4-osobowych) - dowódca, przodownik i pomocnik roty oraz
ratownik-kierowca,
. (w 3-osobowych) - dowódca, pomocnik i ratownik-kierowca.
Jak wspomniałem wcześniej, zastępy w zależności od
rodzaju obsadzonego pojazdu wypełniają funkcje gaśnicze lub specjalne.
Wśród rutynowych zadań gaśniczych, jako
powtarzalne, wymienić należy:
rozpoznanie sytuacji, rozpoznanie stanowiska wodnego, budowa stanowiska wodnego, budowa
linii zasilających, poprowadzenie linii głównej, zbudowanie linii gaśniczej, obsługa
sprzętu ochrony osobistej, sprawianie sprzętu ratowniczego (np. drabiny).
Wykorzystywanie innych zadań wynika z potrzeb, jakie powstają podczas prowadzenia akcji.
Biorąc pod uwagę możliwości różnych zastępów zwróćmy uwagę na kilka rodzajów
pojazdów, przede wszystkim na ich walory taktyczne.
Zastępy gaśnicze, to zespoły ludzi
dysponujących sprzętem umożliwiającym gaszenie pożarów oraz wykonywanie w niewielkim
zakresie innych zadań taktycznych.
Spośród najczęściej spotykanych zastępów
gaśniczych można wymienić:
GLM -4 - składa się z czterech osób. Jego siłę bojową może stanowić
jeden prąd gaśniczy, podany od punktu czerpania wody na odległość 140 m.
GBAM -2/8+8 - złożony jest z sześciu osób. Pojazd, jakim dysponuje
zastęp, umożliwia wykorzystywanie autopompy i motopompy, pozwala także na podanie wody
z działka i linii szybkiego natarcia. Liczba węży dostosowana jest do działania trzema
skutecznymi prądami gaśniczymi.
GBA-2,5/16 - składa się z sześciu osób. Walory gaśnicze jak w
przykładzie przedstawionym wyżej. Wartość bojowa zastępu wzrasta, gdy pojazd
wyposażony jest w urządzenie do gaszenia prądami wysokiego ciśnienia. Nie bez
znaczenia jest także większa wydajność pompy i działka. Zastęp z samochodem GBA
2,5/16 jest podstawowym zespołem pierwszego uderzenia w większości JRG.
GCBA-6/32 - ma obsadę 3- lub 4-osobową. Nieliczna obsada pojazdu,
duża wydajność pomp i spory zapas środków gaśniczych sprawiają, że zastęp bardzo
często współdziała z innymi jednostkami. Samodzielne zadania gaśnicze wykonuje przede
wszystkim przy użyciu działka lub urządzeń do gaszenia prądami o wysokim ciśnieniu.
Zastępy specjalne, to pododdziały
przystosowane do wykonywania zadań specjalnych, niezbędnych do prawidłowego
przeprowadzenia akcji ratowniczej. Zastępy specjalne bardzo często współpracują z
zastępami gaśniczymi i innymi specjalnymi. Podczas innych, niż pożary, zdarzeń
nierzadko wykonują zadania samodzielnie. Najczęściej spotkamy się z następującymi
zastępami:
SŁ - zastęp łączności przystosowany jest do organizowania na miejscu
akcji łączności dowodzenia i współdziałania. Zadania te wykonuje wykorzystując
samochód dowodzenia i łączności oraz znajdujący się na wyposażeniu pojazdu sprzęt:
radiotelefony przewoźne i przenośne, wzmacniacz i megafony do radiowęzła lokalnego,
sprzęt do utrzymania łączności przewodowej oraz agregat prądotwórczy.
SD - zastęp z drabiną mechaniczną organizuje za pomocą drabiny
ewakuację ludzi i mienia z wysokich kondygnacji. Współdziała także z zastępami
gaśniczymi, zwłaszcza wtedy, kiedy potrzebne jest tworzenie stanowisk gaśniczych na
dużych wysokościach.
SOn - zastęp ze sprzętem oświetleniowym wykonuje oświetlenie terenu
podczas działań ratowniczo-gaśniczych w porze nocnej. Pojazd zastępu wyposażony jest
w agregat prądotwórczy, reflektory i oprzyrządowanie.
SW - zastęp wężowy przygotowany jest do budowania linii wężowych na
znaczne odległości oraz tworzenia bazy wężowej dla innych zastępów. Wyposażony jest
w samochód z dużą ilością węży, motopompy, składane zbiorniki wodne, mostki,
siodełka, bandaże oraz środki łączności.
SRt - zastęp ratownictwa technicznego przygotowany jest do prowadzenia akcji ratowniczej
po katastrofach budowlanych, komunikacyjnych i wywołanych żywiołami. Wyposażony jest w
sprzęt służący do ratowania ludzi uwięzionych w uszkodzonych pojazdach,
przygniecionych zniszczoną konstrukcją budowlaną, w sprzęt umożliwiający podnoszenie
ciężarów, cięcie stali, betonu i drewna.
SRchem - zastęp ratownictwa chemicznego wyposażony jest w sprzęt pozwalający
na rozpoznawanie skażeń chemicznych oraz ich neutralizację. Wprowadzany jest do
działań, gdy występuje prawdopodobieństwo skażenia atmosfery w czasie pożaru lub
katastrofy drogowej, kolejowej albo budowlanej.
SPgaz - zastęp przeciwgazowo-dymowy wprowadzany jest do działań przy
pożarach, w których występuje bardzo silne zadymienie. Wyposażony jest w sprzęt i
urządzenia, które w atmosferze silnego zadymienia umożliwiają prowadzenie rozpoznania,
ratownictwa i ewakuacji. Zastęp przeciwgazowo-dymowy może także tworzyć bazę
sprzętową dla innych zastępów.
SKwat - zastęp kwatermistrzowski zapewnia podczas długotrwałych działań
ratowniczych niezbędne zaopatrzenie w żywność, paliwo, środki gaśnicze, np. środki
pianotwórcze. Może być także wykorzystany do organizowania baz sprzętu, miejsc
wypoczynku itp.
Omawiając krótko zastępy specjalne nie wskazałem na ich
liczebność, gdyż jest ona różna w zależności od rodzaju pojazdu, jakim dysponuje
zastęp, a także od ilości i rodzaju sprzętu znajdującego się w pojeździe. |